Zielona herbata – wpływ na zdrowie, metabolizm i koncentracji

Herbata chińska (Camellia sinensis L.) to obok kawy jeden z najbardziej powszechnych napojów na świecie. Jej geograficzne pochodzenie sięga aż do obszarów Azji, Afryki oraz południowych Chin.

Surowcem zielarskim są młode górne liście, które poddaje się działaniu gorącej pary wodnej (powoduje ona unieczynnienie enzymów) i suszeniu, następnie się je rozdrabnia. W celu otrzymania herbaty czerwonej i czarnej podlegają one dodatkowo procesowi fermentacji, po czym ponownie się je suszy. Z kolei herbata biała i żółta otrzymywane są z wysuszonych niedojrzałych pączków kwiatowych.

Jakie substancje zawiera zielona herbata?

W skład surowca zielarskiego wchodzą: w znacznych ilościach polifenole, białka, węglowodany (cukry proste i skrobia), kwasy organiczne (kwas szczawiowy, jabłkowy, fumarowy, cytrynowy i inne), tłuszcze, substancje lotne oraz chlorofil i karotenoidy. Występują w nim także kumaryny, witaminy z grupy B (B1, B2, B5, C, K, PP), związki mineralne (związki magnezu, żelaza, wapnia, miedzi, manganu, jodu, fluoru i krzemu), ksantyna, paraksantyna, lecytyna, adenina, hipoksantyna. Wśród aromatycznych substancji wymienia się: geraniol, linalol, tlenek linalolu, nerolidol oraz jasmon. Substancje te wpływają na to, jak smakuje i jaki ma zapach napar z liści herbaty.

Herbata zielona jest szczególnie bogata w polifenole. Wśród nich podaje się jako główne związki przede wszystkim katechiny: epikatechinę (EC), galusan epikatechiny (ECG), epigallokatechinę (EGC) oraz w znacznej ilości galusan epigallokatechiny (EGCG). Obecne są także flawonoidy: kwercetyna i kemferol oraz kwasy fenolowe (kwas galusowy, kawowy, chlorogenowy). Spośród alkaloidów purynowych występują: kofeina, teobromina i teofilina. W odróżnieniu do herbaty czarnej w herbacie zielonej przeważają katechiny względem tearubigin i teaflawin.

Dodatkowo w liściach czarnej herbaty odkryto obecność teaniny (5-N-etyloamidu kwasu glutaminowego). Substancja ta działa antagonistycznie w odniesieniu do kofeiny. Stanowi ona marker jakości herbaty.

Właściwości zielonej herbaty

Zielona herbata posiada następujące właściwości:

• ułatwia koncentrację,
• poprawia pamięć,
• obniża ryzyko zawału serca,
• chroni przed powstawaniem zakrzepów i miażdżycy tętnic,
• obniża poziom cholesterolu
• wpływa na ciśnienie krwi,
• reguluje poziom cukru we krwi u ludzi zdrowych,
• służy w profilaktyce nowotworowej,
• wspomaga leczenie chorób infekcyjnych,
• wzmacnia odporność organizmu,
• przyspiesza przemianę materii.

Działanie przeciwnowotworowe zawdzięcza obecności galusanu epigalokatechiny (EGCG). Uważa się, że regularne picie zielonej herbaty zmniejsza ryzyko wystąpienia nowotworów u człowieka.

Herbata zielona posiada działanie pobudzające, jeśli jest parzona 3 minuty (wtedy jest dużo teiny, czyli kofeiny w roztworze). Przy dłuższym parzeniu słabnie działanie pobudzające, gdyż wydziela się wtedy dużo garbników, a te tworzą z teiną połączenia ograniczające jej działanie.

Teina pobudza ośrodkowy układ nerwowy, poprawia koncentrację i znosi zmęczenie, pobudza wydzielanie soku żołądkowego i jest pomocna w niestrawności. Teobromina działa natomiast moczopędnie.

Zarówno herbata zielona jak i czarna  korzystnie wpływają na przemianę tłuszczową, zmniejszają uczucie głodu i pobudzają powstawanie ciepła w organizmie, co zwiększa spalanie tkanki tłuszczowej. Swoje właściwości antyoksydacyjne zawdzięczają polifenolom. Ze względu na działanie przeciwutleniające może być stosowana w diecie przeciwmiażdżycowej, cukrzycowej i przeciwnowotworowej oraz może zapobiegać chorobom neurodegeneracyjnym.

W herbacie odkryto dodatkowo teaninę, która poprawia nastrój, zmniejsza objawy stresu i uspokaja.

Działania niepożądane:

Spożycie nadmiernych ilości herbaty skutkuje bezsennością, bólem głowy i brakiem skupienia.

Przeciwwskazania:

Przeciwwskazana jest u chorych na wrzody, u  ludzi starszych ze względu na zaparcia i niepolecana u kobiet w ciąży i karmiących, gdyż osłabia wchłanianie cynku i żelaza.

Zastosowanie w lecznictwie:

Napar z zielonej herbaty: herbatę w ilości 1 łyżeczki zalać wodą o temperaturze do 80°C i zaparzyć pod przykryciem przez 3 minuty. Napar działa oczyszczająco, wspomaga odchudzanie, spowalnia proces starzenia oraz poprawia koncentrację.

Susz z zielonej herbaty można zaparzać kilkakrotnie wydłużając czas o  jedną minutę.

Zastosowanie w kuchni

Stanowi podstawowy napój w naszych domach. W niektórych krajach picie herbaty to ceremonia. Można nasączać nią torty, ciasta. Wzbogacona o przyprawy lub owoce posiada dodatkowe walory smakowe.

Zastosowanie w kosmetyce

Herbata zielona wchodzi w skład wielu kosmetyków ze względu na aromat i działanie farmakologiczne. Stanowi także komponent kremów przeciwzmarszczkowych, gdyż zawiera polifenole, które hamują procesy starzenia. Okłady z esencji herbaty czarnej np. pod oczy zmniejszają obrzęki, zaczerwienienia i łagodzą podrażnienia. Surowiec wchodzi w skład żelów do pielęgnacji skóry powiek i okolic oczu w połączeniu ze zielem świetlika.