Siemię lniane i olej lniany – naturalne wsparcie dla zdrowia i urody

Len zwyczajny (Linum usitatissimum L.) jako roślina oleista i włóknista znany jest ludziom już od około 10 000 lat. Pochodzi z Bliskiego Wschodu, gdzie udomowiony został na terenie tzw. Żyznego Półksiężyca. Najpierw uprawiany był dla nasion dostarczających oleju, a dopiero później zaczęto pozyskiwać z niego włókna do wyrobu tkanin [1].

Obecnie uprawiany jest w Europie, Azji, Afryce Północnej i Zachodniej, Ameryce Północnej i Południowej oraz w Australii. Nie jest znany w stanie dzikim [2]. Niektórzy badacze uważają, że len zwyczajny nie występował w warunkach naturalnych, a jego przodkiem jest len wąskolistny (Linum angustifolium), rosnący w górskich rejonach Indii, Chin, krajów śródziemnomorskich i Zakaukazia [3].

Budowa i charakterystyka botaniczna lnu

Len zwyczajny należy do rodziny lnowatych (Linaceae). Jest rośliną jednoroczną, o wzniesionej, cienkiej, pojedynczej lub rozgałęzionej łodydze. Jego liście są drobne, siedzące, kształtu lancetowatego, ostro zakończone. Kwiaty, najczęściej barwy niebieskiej lub białej (rzadziej filetowej lub różowej) mają 5 działek kielicha i 5 płatków korony. Zebrane są w luźne kwiatostany na szczycie łodygi.

Len tworzy owoce typu torebki, które należą do owoców suchych, pękających. Wewnątrz torebki podzielone są na 10 przegród, w których znajduje się po jednym nasieniu. Nasiona są płaskie, kształtu jajowatego, błyszczące, najczęściej koloru brązowego. Wielkość nasion zależy od odmiany rośliny – nasiona lnu oleistego są z reguły większe niż lnu włóknistego. System korzeniowy lnu jest stosunkowo słabo rozwinięty. Nazwa rodzajowa Linum pochodzi od celtyckiego słowa lin – nić, natomiast epitet gatunkowy usitatissimum w języku łacińskim oznacza bardzo użyteczny [4].

Siemię lniane i olej lniany – surowce o szerokim zastosowaniu

Surowcem zielarskim pozyskiwanym z lnu jest nasienie lnu (siemię lniane) Semen Lini. Surowcami leczniczym, o mniejszym zastosowaniu, są olej lniany Oleum Lini i mączka z makuchów (pozostałości nasion po wytłoczeniu oleju) Placenta Seminis Lini (Farina Lini) [4].

Len

Suplement Diety

• Wspomaga żołądek i perystaltykę jelit
• Wspiera układ pokarmowy

Sprawdź

Nasiona lnu zawierają szereg substancji biologicznie czynnych. Należą tu: oleje (około 40%), bogate w kwasy omega-3 (około 60%), witaminy (zwłaszcza E i szereg witamin z grupy B), pierwiastki (fosfor, wapń, cynk, żelazo, miedź, mangan, magnez, selen), fitosterole, śluzy (3-9%, w łupinie nasiennej), białka, flawonoidy [5], glikozyd cyjanogenny linamaryna i enzym linamaraza [4].

Zastosowanie lnu w fitoterapii i kosmetyce

Nasiona w lecznictwie wykorzystywano już w starożytności. Stosowano je w takich schorzeniach jak zapalenie błon śluzowych, bóle podbrzusza i biegunka [6]. Obecnie len (przede wszystkim nasiona) jest wykorzystywany w leczeniu różnych schorzeń. Nasiona lnu, przede wszystkim dzięki śluzowi obecnemu w łupinach nasiennych, wykazuje działanie zmiękczające i osłaniające, natomiast olej wykazuje działanie naskórne i stosowane jest jako składnik diet [7]. Makuchy służą do produkcji mączki dla celów dermatologicznych [4].

Siemię lniane dla żołądka i układu trawiennego

Nasiona lnu w fitoterapii stosuje się jako środek powlekający i gojący (wewnętrznie i zewnętrznie). Wyciągi wodne zwierające śluz o dużej lepkości podane doustnie powlekają błony śluzowe przełyku,  żołądka, dwunastnicy, działają osłaniająco w nadkwaśności i chorobie wrzodowej. Siemię lniane (rozdrobnione), dzięki zdolności do pęcznienia, pobudza ruchy perystaltyczne jelit, stanowi środek rozpulchniający zawartość jelita grubego i przyspiesza wypróżnienie, zwłaszcza w przewlekłych zaparciach. Obecny w surowcu glikozyd linamaryna uwalnia z nasion śladowe ilości cyjanowodoru, który hamuje wzrost drobnoustrojów jelitowych. Zewnętrznie nasiona stosuje się jako okłady na wrzody, ropnie, zapalenia tkanki podskórnej i inne.

Olej lniany tłoczony na zimno lub niektóre jego frakcje zawierające nienasycone kwasy tłuszczowe wykorzystywane są w preparatach dermatologicznych i kosmetycznych, stosowanych w leczeniu oparzeń, suchej i popękanej skóry, uszkodzeń naskórka, wysypki alergicznej, odleżyn, wrzodów, owrzodzeń żylakowych kończyn itp. [2, 4, 7, 9, 10].

Olej lniany stosowany wewnętrznie obniża poziom cholesterolu oraz działa regenerująco na skórę [7]. Zewnętrznie normalizuje czynności skóry, nadaje właściwą elastyczność i odporność na czynniki zewnętrzne oraz poprawia zdolność ziarninowania i szybkiej regeneracji naskórka. Działa regenerująco i powlekająco na błony śluzowe [9].

Len w profilaktyce chorób i diecie

W ostatnich latach prowadzi się także badania nad możliwością wykorzystania surowców pochodzących z lnu w profilaktyce i leczeniu takich schorzeń jak zespół jelita drażliwego, otyłość, niektórych nowotworów (hormonozależnych nowotworów piersi i jajnika), zaburzeniach menopauzy, chorobie wieńcowej, nadciśnieniu tętniczemu, hiperlipidemii, miażdżycy, osteoporozie i cukrzycy [6]. Len może być także wykorzystywany jako składnik żywności, np. chleba, w diecie bezglutenowej przy celiakii. Wykazano, że dodatek zmielonych nasion lnu w chlebach bezglutenowych wzbogaca je w białko, włókna pokarmowe oraz makro i mikroelementy. Dodatek (do około 12,5%) zmielonych nasion nie pogarsza jakości sensorycznej chleba, a dodatkowo wpływa na zahamowanie procesu jego twardnienia [11].