Piękna skóra, mocne włosy i paznokcie

Skóra i jej wytwory, czyli włosy i paznokcie pełnią głównie funkcje ochronne, ale są także swego rodzaju wskaźnikiem obrazującym ogólną kondycję zdrowotną organizmu. Wygląd powłoki zewnętrznej, stan włosów i paznokci są ściśle uzależnione od rezultatów różnych procesów metabolicznych, niekoniecznie dotyczących bezpośrednio skóry. Procesy te przebiegają prawidłowo jedynie przy udziale pewnych czynników warunkujących zajście określonej przemiany biochemicznej – witamin (np. biotyny, kwasu askorbinowego) i minerałów (np. cynku, krzemu). Niedobory mikroelementów, witamin, czy nieodpowiednie uwodnienie organizmu mogą manifestować się zmianami w wyglądzie i właściwościach skóry, a także jej wytworów [1, 2, 3]. Obserwowane w takich sytuacjach nieprawidłowości nie powinny być rozpatrywane jedynie w kontekście defektu kosmetycznego, mogą świadczyć o poważniejszych zaburzeniach.

Nienasycone kwasy tłuszczowe

Nadmierne wysuszenie skóry, świąd, podatność na uszkodzenia mechaniczne mogą być także rezultatem niedoborów niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych (NNKT) [1, 2]. Pod tą nazwą kryją się niektóre kwasy organiczne posiadające wiązania podwójne w cząsteczce. Cechą charakterystyczną tych substancji jest konieczność ich dostarczania (w naturalnych warunkach – z pożywieniem), gdyż zapotrzebowanie na nie, nie jest możliwe do zaspokojenia na drodze syntezy tych substancji w organizmie pacjenta. Dieta uboga w surowce zawierające NNKT prowadzi do opisanych zaburzeń, z których objawy skórne są tylko „wierzchołkiem góry lodowej”. Niedobór NNKT skutkować może np. poważnymi zaburzeniami w układzie krążenia, a także upośledzeniem funkcji wątroby oraz wyraźnym spadkiem odporności na infekcje. Bogatym źródłem nienasyconych kwasów tłuszczowych są oleje roślinne, np. olej wiesiołkowy, olej ogórecznikowy, ale także olej lniany. Ze źródeł zwierzęcych, największe znaczenie w tym kontekście mają oleje rybie (tran, czyli tłuszcz pozyskiwany z wątroby dorsza atlantyckiego). W leczeniu i zapobieganiu zmianom skórnym o podłożu zapalnym poleca się stosowanie NNKT [1, 2].

Skrzyp

Aby zadbać o włosy i paznokcie – ich prawidłową strukturę i estetykę, warto sięgnąć po preparaty ziołowe na bazie ziela skrzypu (Equisetum arvense L., Equisetaceae). Ta popularna roślina zarodnikowa, której zielone pędy są bogatym źródłem krzemionki – przyswajalnej postaci uwodnionego tlenku krzemu(IV) SiO₂, a także związków flawonoidowych [4, 5]. To właśnie obecności struktur, wysyconych krzemionką roślina zawdzięcza polską nazwę – podczas zgniatania wysuszonego surowca usłyszeć można charakterystyczne skrzypienie. Ziele skrzypu ma także działanie moczopędne, co w połączeniu z należytym dostarczaniem wody do organizmu pozwala na usunięcie z moczem produktów przemiany materii [4], których nagromadzenie w organizmie może wpływać negatywnie na wygląd skóry i jej wytworów.

Pokrzywa

Ważnym źródłem minerałów [4, 6], krzemionki i flawonoidów jest liść pokrzywy (Urtica dioica, Urticaceae) [4]. Pospolity chwast, unikany z powodu obecności parzących włosków na powierzchni pędów jest jednak cennym surowcem farmaceutycznym. Pokrzywa była i do dziś jest stosowana do sporządzania sałatek, czy jako namiastka szpinaku. Spożywanie pokrzywy było niegdyś skutecznym sposobem suplementacji (uzupełniania) niedoborów witamin i soli mineralnych, szczególnie w okresie wiosennym (po wyczerpującej organizm zimie, gdy zapasy gromadzonego pożywienia kończyły się). W medycynie ludowej liść pokrzywy stosowany jest jako środek przeciw przetłuszczaniu się włosów, a także wspomagająco w zwalczaniu łupieżu [4].