Ostropest plamisty – naturalny obrońca wątroby

Wątroba to bardzo ważny narząd w naszym organizmie. Odpowiada ona za syntezę wielu związków, ich metabolizm oraz magazynowanie niektórych substancji niezbędnych do właściwego funkcjonowania. Nie bez powodu istnieje powiedzenie, że jeśli wątroba choruje, to także cały organizm jest w niebezpieczeństwie. Wątroba uczestniczy bowiem w wytwarzaniu i wydzielaniu żółci, przemianach aminokwasów i węglowodanów, magazynuje także cenne witaminy rozpuszczalne w tłuszczach, takie jak: A,D, K oraz witaminę B₁₂ i żelazo. Istotną jej rolą jest także neutralizacja toksyn. Dlatego, aby cały organizm działał sprawnie bardzo ważne jest, aby właściwie dbać o wątrobę i jej prawidłową pracę. Pomagają nam w tym niektóre zioła, między innymi ostropest plamisty.

Ostropest plamisty (Silybum marianum (L.) Gaertn., rodzina Compositae – Złożone) to roślina roczna lub dwuletnia, która pochodzi z rejonu śródziemnomorskiego, także z Afryki Północnej, Azji Zachodniej oraz niektórych obszarów Azji Środkowej. Występuje również naturalnie w Południowej i Południowo-Wschodniej Europie. Do celów leczniczych pozyskuje się go najczęściej z upraw.

Łacińska nazwa Silybum marianum wywodzi się od Matki Boskiej. Według prastarej opowieści podczas karmienia dzieciątka w szopie betlejemskiej krople mleka upadły jej na liście ostropestu i stały się przyczyną powstania na nich białych plam, które do dziś posiada ostropest.

Surowiec zielarski stosowany w lecznictwie stanowią owoce – niełupki z szarożółtym puchem kielichowym. W medycynie tradycyjnej to naturalny środek zwalczający niestrawność i poprawiający czynności wydzielnicze wątroby. Od czasów starożytnych uważany jest za środek hepatoprotekcyjny (działający ochronnie na komórki wątroby).

Skład chemiczny ostropestu plamistego

Owoce zawierają w swoim składzie: sylimarynę (zespół związków o budowie flawonolignanów), flawonoidy, aminy biogenne (histaminę, tyraminę) oraz kwasy organiczne. Występują w nich ponadto witaminy C i K, sole mineralne, cukry, fitosterole, śluzy i garbniki.

W skład sylimaryny wchodzą takie związki jak: sylibina, izosylibina, sylikrystyna, sylidianina oraz ich dehydroksy – pochodne. Są one dobrze przyswajalne.

Olej bogaty jest w kwasy linolowy, oleinowy i palmitynowy.

Zastosowanie ostropestu plamistego w lecznictwie

Ostropest stosuje się głównie ze względu na jego działanie ochronne na wątrobę. Mechanizm działania surowca polega na blokowaniu wnikania substancji toksycznych przez błony komórkowe hepatocytów, ich ochronę przed utlenianiem przez wolne rodniki tlenowe oraz pobudzenie syntezy nowych komórek, a tym samym regenerację narządu. Ekstrakt z rośliny poleca się w schorzeniach takich jak: marskość wątroby, alkoholowe i niealkoholowe stłuszczenie wątroby, stany zapalne dróg żółciowych, żółtaczka i kamica.

Ostropest plamisty wskazany jest przede wszystkim dla osób pracujących w niekorzystnych warunkach (z dostępem do środków chemicznych) oraz dla pacjentów przyjmujących dużo różnych leków.

Kompleks związków o budowie sylimaryny posiada działanie żółciopędne, żółciotwórcze, przeciwzapalne, odtruwające oraz ochronne na wątrobę. Wykazuje także działanie przeciwskurczowe i wspomaga wypróżnianie, co w przypadku pacjentów przyjmujących znaczne ilości ekstraktu może spowodować efekt przeczyszczający. Szczególną ostrożność powinny zachować osoby cierpiące na schorzenia jelita grubego.

Regularne zażywanie przetworów ostropestu powoduje ponadto obniżenie cholesterolu i przeciwdziała rozwojowi miażdżycy. Ostropest łagodzi kolki oraz zapobiega odkładaniu się kamieni w drogach żółciowych. Wpływa również korzystnie na poziom cukru we krwi.

Uważa się też, że surowiec pobudza wydzielanie soków trawiennych i wspomaga zachowanie właściwej przemiany materii.
Ponadto flawonoidy ostropestu oddziałują pozytywnie na drogi moczowe.

Medycyna tradycyjna poleca spożywanie wyciągów z ostropestu przy krwawieniach z nosa, hemoroidach oraz obfitych miesiączkach.

W badaniach in vitro wykazano hamowanie podziałów komórek nowotworowych poprzez flawonolignany zawarte w ostropeście.

Dawkowanie ostropestu plamistego

Dawka dobowa wg WHO to: 12-15g surowca doustnie. Przeciwskazaniem do jego stosowania jest nadwrażliwość na składniki ekstraktu – uczulenie na rośliny z rodziny Compositae.

Dostępne w sprzedaży są całe lub zmielone owoce, z których można przygotować odwar lub napar do picia, który wspomoże proces trawienia. Jeśli nie przepadamy za herbatkami ziołowymi lub smakiem ostropestu, możemy skorzystać z gotowych ekstraktów w postaci tabletek i kapsułek zarówno w dawkach suplementacyjnych jak i leczniczych.

Zastosowanie ostropestu w kuchni

Najczęściej stosowaną formą podania jest sok. Z dolnych liści ostropestu można przyrządzić sałatkę. Liście ostropestu lub nasiona mogą stanowić doskonały dodatek do ciężkiego posiłku.

Zastosowanie ostropestu w kosmetyce

Olej z ostropestu znalazł swoje miejsce w kosmetyce z uwagi na podobne właściwości do innych olejów roślinnych, na przykład z nasion wiesiołka. Natłuszcza skórę i uelastycznia ją, poprawiając jej kondycję oraz wygląd.

W stosunku do cery naczyniowej i podrażnionej zawarte w owocach związki mogą zmniejszać rumień i rozjaśniać przebarwienia.

Regularne zażywanie ostropestu zwiększa w naszym organizmie ilość antyutleniaczy – substancji opóźniających efekty starzenia. Flawonolignany używane są jako składniki kremów, maści i maseczek przeciwzmarszczkowych oraz fluidów kryjących. Obok właściwości przeciwstarzeniowych wykorzystuje się ich zdolności fotoochronne i regenerujące, szczególnie istotne dla skóry po zbyt długiej ekspozycji jej na słońce.

Ostropest plamisty – naturalny obrońca wątroby – przynosi korzystne długofalowe skutki jego stosowania. Nie zapominajmy więc o jego cennych właściwościach i szerokim wachlarzu możliwości zastosowania.