Nawłoć pospolita – (Solidago virgaurea L.) – to wieloletnia roślina zielna z rodziny Złożonych (Astrowatych). Nazywana bywa także złotą rózgą lub złotnikiem ze względu na charakterystyczne żółte kwiaty. Powszechnie występuje na terenie całej Europy i Azji, zarówno w ogrodach, jak i dziko przy drogach oraz na łąkach. Nie ma specyficznych wymagań glebowych, toteż wyrasta zarówno na glebach wilgotnych jak i suchych, w stanowiskach zacienionych i słonecznych.
W Polce występuje również nawłoć olbrzymia (Solidago gigantea) oraz nawłoć kanadyjska (Solidago canadensis L.) – dwie odmiany pochodzące z Ameryki Południowej, które uznawane są za rośliny ozdobne [1].
Nawłoć pospolita traktowana jest jak uciążliwy chwast, który łatwo się rozprzestrzenia. W budowie zewnętrznej posiada wiechowate kwiatostany, które zbudowane są z drobnych, żółtych kwiatów, ułożonych w koszyczkach [2, 3].
Surowiec zielarski
Surowiec zielarski stanowi ziele, które pozyskuje się w początkowej porze kwitnienia (u nas kwitnie późnym latem). Zbiera się tylko górne części łodyg o długości 25cm. Suszy się je w warunkach naturalnych, w cieniu i przewiewie lub w suszarniach ogrzewanych w temp. do 40°C [4].
Nawłoć pospolita tradycyjnie stosowana jest w leczeniu chorób układu moczowego, kamicy nerkowej i zaburzeń prostaty. Posiada działanie przeciwbakteryjne, przeciwgrzybiczne, przeciwzapalne, przeciwbólowe, przeciwnowotworowe, immunostymulujące, uspokajające i hipotensyjne [5, 6, 7, 8, 9].
Skład chemiczny
Surowiec stanowi źródło flawonoidów (rutozydu, hiperozydu, izokwercytryny, awikularyny i kemferolu), garbników, saponin triterpenowych, olejku eterycznego oraz związków fenolowych, a wśród nich lejokarpozydu (glikozydu fenolowego) oraz wirgaureozydu [10, 11, 12].
Działanie lecznicze
Związki zawarte w zielu nawłoci wpływają na właściwe funkcjonowanie układu moczowego. Zwiększają wydalanie moczu isoli, wspomagają leczenie infekcji dróg moczowych i kamicy nerkowej (flawonoidy, saponiny triterpenowe). Poprawiają ukrwienie nerek, zwiększają filtrację kłębuszkową i zahamowują wtórną resorpcję wody. Nawłoć zawiera także substancję, która przynosi słaby efekt przeciwbólowy [13, 14, 15].
Zastosowanie surowca
Przetwory z nawłoci stosuje się przede wszystkim w schorzeniach układu moczowego (stany zapalne, infekcje). Ponadto wyciągi z ziela nawłoci można zażywać pomocniczo w nadciśnieniu (poprzez działanie moczopędne obniżają ciśnienie tętnicze), dnie moczanowej (pomagają wypłukiwać kwas moczowy) oraz reumatyzmie (oczyszczają krew) [16, 17].
Formy stosowane w lecznictwie: Najczęstszą postacią podawania surowca są odwary lub ekstrakt w formie tabletek.
Wewnętrznie
Ekstrakt z ziela nawłoci stosuje się w:
- stanach zapalnych dróg moczowych
- zapaleniu kłębuszków nerkowych,
- zapaleniu miedniczek nerkowych,
- zapaleniu moczowodów,
- zapaleniu pęcherza moczowego.
- pomocniczo w leczeniu kamicy moczowej
- wspomagająco w skazie moczanowej.
- w nieżycie żołądka i jelit,
- w nadmiernej fermentacji,
- w drobnych krwawieniach z uszkodzonych naczyń włosowatych przewodu pokarmowego,
- jako środek „odtruwający” w dnie moczanowej
- w niektórych chorobach skóry [18, 19, 20].
Zewnętrznie
Medycyna tradycyjna zalecała użycie zewnętrznie odwarów z nawłoci jako środka wspomagającego leczenie stanów zapalnych, zakażenia błon śluzowych np. jamy ustnej i gardła, sromu i pochwy. Nasze babcie zrywały ją i przemywały herbatką z nawłoci wszelkie uszkodzenia skóry, wysypki, swędzące miejsca, czy otarcia [21, 22, 23].
Możliwe skutki uboczne
Brak wyraźnych skutków ubocznych. Możliwe są uczulenia na surowiec (podobnie jak na inne rośliny z rodziny Compositae).
W przypadku wystąpienia objawów niepożądanych należy poinformować o nich lekarza [24].
Ostrzeżenia
Podczas stosowania ziela nawłoci niezbędne jest dostarczania dużej ilości płynów (surowiec ma działanie moczopędne).
Nie zaleca się stosowania u dzieci do 12 roku życia bez konsultacji lekarskiej.
Jeśli objawy chorobowe nasilą się lub nie ustępują mimo kuracji należy skontaktować się z lekarzem w celu dalszej diagnozy.
Brak danych odnośnie stosowania ziela nawłoci w ciąży i okresie karmienia piersią, dlatego sugeruje się nie stosować bez konsultacji z lekarzem [25].
Nawłoć pospolita to roślina, która w naturalny sposób wspiera właściwe funkcjonowanie układu moczowego i pomaga utrzymać go w dobrej kondycji.
- Z. Marczyński, Technologia tabletkowania suchego wyciągu z ziela nawłoci pospolitej (Solidago virgaurea L.) przy użyciu silifikowanej celulozy mikrokrystalicznej (Prosolv) oraz innych wybranych substancji pomocniczych, Polimery w Medycynie 2009, T. XXXIX, Nr 4
- W. Rosłon, E. Osińska, K. Mazur, A. Geszprych, CHEMICAL CHARACTERISTICS OF EUROPEAN GOLDENROD (Solidago virgaurea L. subsp. Virgaurea ) FROM NATURAL SITES IN CENTRAL AND EASTERN POLAND, Acta Sci. Pol., Hortorum Cultus 13(1) 2014, s. 55-65
- W. Matuszkiewicz, 2001. Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski, PWN, Warszawa, s. 136–148
- W. Jaroniewski, Leki roślinne w chorobach dróg moczowych, Wiad. Ziel. (1996), 9, s. 9–12
- B. Thiem, O. Goslinska, Antimicrobial activty of Solidago virgaurea L. From in vitro cultures. Fitoterapia 73, (2002), s. 514-516.
- H. Demir, L. Açık, E. Burcu Bali, L. Yasemin Koç, G. Kaynak, Antioxidant and antimicrobial activities of Solidago virgaurea extracts, African Journal of Biotechnology Vol. 8 (2), 2009, s. 274-279
- B. Kołodziej, R. Kowalski, Antibacterial and antimutagenic activity of extracts aboveground parts of three Solidago species: Solidago virgaurea L., Solidago canadensis L. and Solidago gigantea Ait., Journal of Medicinal Plants Research Vol. 5 (31), 2011, s. 6770-6779
- W. Rosłon, E. Osińska, K. Mazur, A. Geszprych, CHEMICAL CHARACTERISTICS OF EUROPEAN GOLDENROD (Solidago virgaurea L. subsp. Virgaurea ) FROM NATURAL SITES IN CENTRAL AND EASTERN POLAND, Acta Sci. Pol., Hortorum Cultus 13(1) 2014, s. 55-65
- J. Leuschner, Anti-inflammatory, spasmolytic and diuretic effects of a commercially available Solidago gigantean herb extract, Arzneim Forsch 45, (1995), s. 165–168
- J. Lutomski, J. Hasik, Fitoterapia w urologii, Postępy Fitoterapii 4/2000, s. 8-12
- J. Budzianowski, Separation of flavonoid glucosides from their galactosidic analogues by thin-layer chromatography, J. Chromatogr. A, 540 (1990), s. 469–474
- K. Borkowski et al., Rośliny lecznicze w fitoterapii. Kompendium roślin leczniczych uszeregowanych według zakresu stosowania na podstawie monografii opracowanych przez Komisję Federalnego Urzędu Zdrowia RFN, Instytut roślin i Przetworów Zielarskich. Poznań (1994), s. 496
- I. Matławska, Farmakognozja, Poznań 2005, s. 146-148
- M.F. Melzig, H. Major, Neue Aspekte zum Verständnis des Wirkungsmechanismus der aquaretischen Wirkung von Birkenblättern und Goldrutenkraut, Zeitschrift für Phytotherapie, 2000, 21, 4, s. 193-196
- K. Bojakowska., J. Bojakowski, Działanie przeciwzapalne flawonoidów, Farm. Pol. (2005), 61, 22, s. 1050–1057.
- I. Matławska, Farmakognozja, Poznań 2005, s. 146-148
- E. Lamer-Zarawska, B. Kowal-Gierczak, J. Niedworok, Fitoterapia i leki roślinne, PZWL, Warszawa (2007), s. 368–370
- A. Ożarowski, Ziołolecznictwo. Poradnik dla lekarzy, PZWL 1982, s. 249-250
- W. Rosłon, E. Osińska, K. Mazur, A. Geszprych , CHEMICAL CHARACTERISTICS OF EUROPEAN GOLDENROD (Solidago virgaurea L. subsp. virgaurea) FROM NATURAL SITES IN CENTRAL AND EASTERN POLAND, Acta Sci. Pol., Hortorum Cultus 13(1) 2014, s. 55-65
- I. Matławska, Farmakognozja, Poznań 2005, s. 146-148
- A. Ożarowski, Ziołolecznictwo. Poradnik dla lekarzy, PZWL 1982, s. 249-250
- N. A. Pala, A. K. Negi, N. P. Todaria, Traditional uses of medicinal plants of Pauri Garhwal, Uttrakhand, New York Science Journal 2010,3(6), s. 61-65
- www.rozanski.li/341/herba-virgaureae-herba-solidaginis-ziele-nawloci-jako-surowiec- farmakopealny/ (dostęp 12.08.18)
- I. Matławska, Farmakognozja, Poznań 2005, s.146-148
- www.ema.europa.eu/docs/en_GB/document_library/Herbal__Community_herbal_monograph/2009/1 2/WC500018159.pdf (dostęp 12.08.18)